Bel ağrısı en sık karşılaşılan ağrı nedenlerinin başında gelmektedir. Erişkinlerin %80’i yaşamlarının bir döneminde en az bir kez bel bölgesinde ağrıdan yakınmaktadır. Bel ağrısı şiddetli ya da uzun süreli olduğu zaman kişilerin günlük ve iş yaşamlarını olumsuz yönde etkileyerek, yaşam kalitelerini belirgin derecede düşürebilmektedir.
Bel Ağrılarının Nedenleri Nelerdir?
Tüm bel ağrılarının yaklaşık %95’i mekanik ve dejeneratif nedenlerle oluşur.
Ensık görülen bel ağrısı nedenleri:
1-Ağır yük kaldırma, kaza sonucu ortaya çıkan travma ve özellikle zorlayıcı hareketler omurların yapısını bozucu etkiye sahiptir. Yapının bozulmasıyla omurlar arasındaki disk dışarı çıkar ve bel fıtığı oluşur. Omur yapısının bozulması bel kaymasına ve ağrıya da yol açar.
2-Hareketsiz yaşam ve aşırı kilo, bel ağrılarının nedenleri arasındadır. Aktivite yoksunluğu nedeniyle güçsüzleşen bel kasları ve aşırı kilonun verdiği ağır yük, bel ağrılarına neden olur.
3-Aşırı stres, insan vücudunu her açıdan olumsuz etkileyen önemli bir faktördür. Özellikle stres oranı yüksek meslek gruplarında bulunan kişilerde bel ağrıları daha fazla görülmektedir.
4-Yanlış yatak ve sandalye seçimi de bel ağrılarına zemin hazırlamaktadır. Ergonomik olmayan yatak ve ofis koltukları nedeniyle bel ağrıları kronik hale gelebilir.
5-Eklemlerde uzun dönemde meydana gelen yıpranmalar zamanla kireçlenmeye dönüşmektedir. Yaşlanmaya bağlı olarak gelişen kireçlenme bel ağrısının nedenlerinden biridir.
6-Bazı meslek gruplarında çalışan kişilerde bel ağrıları daha sık görülür. Bunlar arasında; uzun yol şoförleri, vibrasyonlu aletler kullananlar (asfalt ya da beton kırıcı), ağır yük kaldıranlar ve uzun süre ayakta çalışanlar yer almaktadır.
Mekanik ve dejeneratif nedenli bel ağrılarında; genel olarak, istirahatle azalan, hareketle artan, çoğu zaman sıcakla azalan, soğukla artan, pozisyona bağlı olarak artan veya azalan, sabahları kısa süreli tutukluk oluşturan ağrı görülür.
Bel ağrılarının inflamatuvar (iltihabi) nedenleri
İltihaplı romatizmalar (Ankilozan Spondilit), infeksiyona bağlı nedenler (brusella, tüberküloz), kansere bağlı tutulumlar iltihabi nedenlerdendir.
İltihabi nedenlere bağlı bel ağrılarında ağrı istirahatle artar. Gece ağrı artar ve yataktan kalkıp hareketlenince ağrı azalır. Yarım saatten fazla süren sabah tutukluluğu olur. Sıcak uygulamalarında ağrı artar. Kan tahlillerinde iltihabı gösteren tetkiklerde (sedimantasyon, crp gibi) bozulmalar olur.
Bel omurgasının yapısı
Omurların arasında disk denilen yastıkçıklar bulunur. Diskler bel üzerine binen yükleri dengelemeye yarar. Diskin çekirdek denilen sulu kısmının yanı sıra bir çemberi bulunur. Bu çember aşırı yüklenmeye bağlı olarak zedelenir. Çemberde bu değişikliklerin meydana gelme riski kilo, yaş, uzun boy, ağır kaldırma, ağır spor gibi etkenlere bağlı olarak artar.
Bel omurgasının en önemli görevi vücut yükünü taşımaktır. Bu görevin yerine getirilmesi için sağlıklı omurlar ve disklerin yanı sıra güçlü kaslara da gerek vardır. Başta bel, karın, kalça olmak üzere, bel çevresi kasların güçlü olması omurlar ve diskler üzerine binen vücut yükünün kaslara aktarılmasını sağlar.
Bel Fıtığında ( disk hernisi ) sık görülen bulgular
Bel veya boyun bölgesinde, baskı altında kalan sinir dağılımında ağrı
Hareketle, öksürmeyle, öne eğilmeyle artan ağrı
Tutulan kol veya bacakta olayın şiddetine göre his kaybı
Kuvvet kaybı
Refleks kayıp
Disk hernisinin tanısı nasıl konur?
Disk hernisi, bel veya boyun fıtığının tanısının konmasında en önemli unsur hastanın klinik muayenesidir. Daha sonra görüntüleme yöntemlerinden yararlanılır. Ne yazık ki teknolojinin ve görüntüleme yöntemlerinin gelişmesi bir çok yanlış tedavi yaklaşımını da beraberinde getirmiştir. Sadece MR ya da Bilgisayarlı tomografi görüntüsüne bakarak tanı ve tedaviye gitmek son derece yanlıştır. Sonuçta tedavi edilecek olan MR görüntüsü değil hastadır.
Tedavi
Bel fıtığının tedavisi sadece ağrının şiddetine göre değil, diğer bulgularla birlikte değerlendirilerek yürütülür. Hastada sadece ağrı varsa o zaman öncelikle yatak istirahatı, basit ağrı kesiciler ve kas gevşeticiler ile tedavi başlanır. Akut dönemde iki haftaya kadar varan yatak istirahati eklenmelidir. Bir çok hastada akut ağrı dönemi bu iki hafta içinde geriler. Gerilemediği taktirde çözüm hemen ameliyat değildir.
Hastada;
Kuvvet kaybı,
Reflekslerde azalma ve kayıp yoksa cerrahiye hemen başvurulmaz.
Bu aşamada fizik tedavi ya da algolojinin uyguladığı girişimsel yöntemler uygulanır. Ağrı ön planda ise önce girişimsel yöntemlerle ağrı azaltılır , daha sonra fizik tedavi ve rehabilitasyona geçilir. Bel ve boyun fıtığı tedavisinde kullanılan girişimsel yöntemler :
FOTOYU BURAYA KOYALIM
Sinir köküne, baskı olan bölgeye görüntüleme cihazı altında steroid enjeksiyonu
Sinir köküne radyofrekans termokoagulasyon tedavisi
Disk içi radyofrekans tedavisi
Disk içi ozon enjeksiyonudur.
Uygulanan bu girişimsel yöntemler tedavinin sadece bir bölümünü oluştururlar. En az bunlar kadar önemli olan bir başka nokta hastaların tedavi sonrası eğitilmeleridir. Eğitim denilince hastaya verilmesi gereken egzersiz programı ve vücuda doğru davranmak için yapılması ve kaçınılması gereken davranışların öğretilmesi akla gelir. Ancak bu şekilde sağlıklı bir omurgaya sahip olmak mümkün olur.
Hastada kalıcı his kaybı, kuvvet kaybı ve refleks kayıp meydana gelirse o zaman cerrahiye başvurulması gerekir.